चाडपर्वमा  नेपाली बजार सुनसान, सीमापारि रुपैडियामा नेपालीको भीड

बाँके । पश्चिम्  तराईको प्रमुख आर्थिक तथा व्यापारिक केन्द्रको रूपमा परिचित छ। दसैँजस्ता ठूला चाडपर्वको बेला नेपालगञ्ज र कोहलपुरको बजारमा उपभोक्ताको चहलपहल, भिडभाड र उत्साहले भरिएको हुनुपर्ने हो। तर, पछिल्लो समय यहाँको बजारको अवस्था केही फरक देखिएको छ। व्यापारीहरू ग्राहक कुरेर बस्न बाध्य भएका छन् भने सीमापारि भारतीय बजार रुपैडियामा भने उपभोक्ताको भीड थामिनसक्नु छ।

नेपालगञ्ज र कोहलपुरको बजार आयात व्यापारमा निर्भर छ। यहाँका धेरै वस्तुहरू भारतबाट आयात गरिन्छन्, तर उपभोक्ताहरू नेपालभन्दा भारतमा सामान सस्तो पाइने आशामा भारतीय बजारतिर आकर्षित भएका छन्। यसले गर्दा नेपालगञ्जको व्यापारमा कमी आएको छ। उपभोक्ताले रुपैडियामा सजिलै र सस्तो मूल्यमा सामान पाउने भएपछि नेपाली बजारको व्यापारमा प्रत्यक्ष असर परेको छ। व्यापार नभएका कारण दसैँको समयमा पनि नेपालगञ्जका कतिपय सटरहरू खाली देखिन्छन्।

व्यापारीहरूले सीमा नाकामा कडाइ नहुँदा अवैध रूपमा वस्तुहरू आयात भइरहेकाले व्यापारमा गिरावट आएको बताएका छन्। नेपालगञ्ज उद्योग वाणिज्य संघका महासचिव भीम रानाभाटका अनुसार, यस विषयमा सरोकारवाला निकायहरूसँग पटक(पटक पहल गर्दा पनि खासै सुनुवाई भएको छैन। उहाँका अनुसार, अवैध व्यापार र सीमापारिको सहज पहुँचले गर्दा नेपाली व्यापारीहरू प्रतिस्पर्धा गर्न नसकेका हुन्।

हालको परिप्रेक्ष्यमा, सीमापारिको भारतीय बजारमा नेपालीहरू बढी आकर्षित हुने मुख्य कारण भनेको त्यहाँको तुलनात्मक रूपमा सस्तो मूल्य हो। तर, यो सस्तोपनको कारण वस्तुको गुणस्तर हो कि कर प्रणाली भन्ने प्रश्न पनि उब्जिन्छ। नेपालमा भन्सार महसुल र १३ प्रतिशत भ्याट लाग्ने भएकाले भारतमा आयात भएका सामानहरूको मूल्य झन्डै ३० देखि ४० प्रतिशतले महँगो पर्छ। यद्यपि, व्यापारीहरूको भनाई अनुसार, धेरैजसो सामान नेपालमै सस्तोमा पाइन्छ भन्ने कुरा जनचेतनामा कमीका कारण उपभोक्ताले बुझ्न सकेका छैनन्।

खुला सीमा भएको कारण भारतीय सामानको चोरी निकासी बढेको छ। यसले गर्दा कर तिरेर वैध बाटोबाट ल्याइएका सामानहरू बिक्री गर्न कठिन भइरहेको छ। यो समस्याले स्थानीय व्यापारीहरूको व्यापार मन्दीमा परेको छ। यसबाट उबरिनका लागि स्थानीयले पनि व्यवसायीहरूले आफ्नो व्यावसायिक नीति सुधार्नुपर्ने सुझाव दिएका छन्।

नेपालगञ्ज र कोहलपुरको व्यापारमा सुधार ल्याउन व्यापारिक नीतिहरूलाई पुनरावलोकन गर्न आवश्यक छ भने उपभोक्ताहरूलाई पनि नेपाली बजारमा उपलब्ध वस्तुहरूबारे जागरूक गराउनु आवश्यक छ। अवैध आयातलाई नियन्त्रण गर्दै नेपालगञ्ज र कोहलपुरको व्यवसायलाई पुनर्जीवित गर्न सरोकारवाला निकायहरूको सक्रियता र व्यापारीहरूको सुधार अपरिहार्य देखिन्छ।